Naarmate onze kennis van het menselijk lichaam toeneemt, wordt het steeds duidelijker dat de darmen het belangrijkste – en vaak meest verwaarloosde – deel zijn van het endocriene systeem (hormoonproductie).
In feite is het begrijpen van de link tussen darmgezondheid en hormonen net zoiets als perfect zicht hebben nadat je je hele leven met wazig zicht hebt geleefd.
Ja, zo verhelderend en versterkend is het dus.
Vandaag geef ik je een overzicht van de darmen en hoe je ze wat liefde en zorg kunt geven om je hormonen vol vertrouwen in balans te brengen.
Meer specifiek, gaan we kijken naar:
- Welke hormonen worden gemaakt in de darmen.
- Hoe darmbacteriën (aka darmflora, darmmicrobiota of darmflora) oestrogeen, melatonine en schildklierhormonen reguleren.
- Wat je kunt doen om je darmen te ondersteunen (afgezien van het standaardadvies “neem probiotica”)…
Are you ready? Let’s go!
Hormonen die worden geproduceerd in (of gereguleerd door) de darm
De darm kan in potentie honderden verschillende hormonen produceren die elk aspect van onze gezondheid beïnvloeden.
Ik zeg “potentieel” omdat de wetenschappelijke gemeenschap nog steeds nieuwe ontdekkingen doet over ons microbioom en zijn rol in hormoonregulatie.
Maar hoewel het onderzoek altijd in ontwikkeling is, heb ik de tijd genomen om samen te vatten wat we wel weten over de hormonen die door onze darmflora worden geproduceerd. Hieronder volgt een samenvatting van die hormonen.
1. Neurotransmitters
Neurotransmitters zijn een type hormonen, waaronder deze vallen:
Dopamine
– Speelt een rol bij lichaamsbewegingen en emotionele reacties.
– Beïnvloedt slaap, concentratie, geheugen, leren en stemming.
Serotonine
– Reguleert de stemming.
– Precursor van melatonine (dat de slaap-waakcyclus regelt).
– Beïnvloedt de stemming, eetlust, emoties en cognitieve functies.
Noradrenaline (ook norepinefrine genoemd)
– Vitaal voor de vecht- of vluchtreactie.
– Als reactie op vecht- of vluchtgedrag verhoogt noradrenaline de hartslag, de bloeddruk en de afbraak van vet.
– speelt een rol in de slaap-waakcyclus en de cognitieve gezondheid.
GABA (gamma aminoboterzuur)
– Regelt de communicatie tussen hersencellen.
– Speelt een rol bij de stressrespons, het gedrag en de cognitieve functie.
– Beïnvloedt gevoelens van angst of bezorgdheid, alsook de slaap.
Wat hun productie betreft, kunnen deze hormonen door de darmflora worden geproduceerd of indirect door de flora worden gereguleerd.
2. Gastro-intestinale hormonen
De gastro-intestinale hormonen omvatten:
Ghreline
– Beschermt de gezondheid van het hart.
– Speelt een rol bij de insulinesecretie.
– Interageert met de hypothalamus (de hoofdklier van het endocriene systeem).
– Stimuleert de eetlust.
Leptine
– Regelt de eetlust en het lichaamsgewicht.
– Interageert met de hypothalamus.
Glucagon-like peptide-1
– Stimuleert de afgifte van insuline en remt de afgifte van glucagon (glucagon geeft het lichaam het signaal om meer glucose in het bloed af te geven wanneer de bloedsuikerspiegel laag is).
PYY
– Komt vrij na het eten.
– Bindt zich aan receptoren in de hersenen om de eetlust te verminderen en ons een vol gevoel te geven.
– Vertraagt de beweging van voedsel door het spijsverteringskanaal.
Wat de productie van deze hormonen betreft, zij worden niet door de darmen geproduceerd. In plaats daarvan wordt hun productie indirect geregeld door de darm.
3. HPA (Hypothalamus-Bijnieras) hormonen
De HPA-as is de route in het lichaam die regelt hoe we reageren op chemische, fysieke en emotionele stress.
Een van de belangrijkste HPA hormonen is cortisol dat nodig is voor:
– Het verlagen van ontstekingen.
– Het genezen van wonden.
– Metabolische functie.
Qua productie wordt cortisol geproduceerd door de bijnieren, maar de productie wordt indirect gereguleerd door de darmen.
Wat is het estroboloom (kolonie van bacteriën in de darmen) en waarom is het belangrijk?
Er zijn verschillende groepen microben die specifieke hormonen reguleren. En een van de belangrijkste is het estrobolome.
Als je nog nooit gehoord hebt van het estrobolome, het is een kolonie van bacteriën in de darmen die:
- Oestrogenen metaboliseren (d.w.z. estron, estradiol en estriol).
- De hoeveelheid oestrogeen die door het lichaam circuleert in balans houden.
- Regelen hoeveel oestrogeen uit het lichaam wordt uitgescheiden.
Omdat het estroboloom oestrogeen reguleert, betekent dit dat het invloed heeft op oestrogeen-gerelateerde aandoeningen zoals borstkanker, overmatige gewichtstoename, vleesbomen, endometriose en PCOS (waar ook een oestrogeen-component in zit).
Dus, hoe helpt de estroboloom met de oestrogeenbalans?
Het estroboloom produceert een enzym, beta-glucuronidase genaamd, dat oestrogeen omzet in zijn actieve vorm.
Eenmaal actief, kan oestrogeen zich binden aan de juiste receptoren in het lichaam en verschillende oestrogeen-afhankelijke processen beïnvloeden.
En zoals je je kunt voorstellen werkt je oestrogeenbioom alleen goed als je hele darm ook goed is.
Dit betekent dat als je darmen bevolkt zijn met een gevarieerd aantal gezonde bacteriën, het estroboloom goed werkt.
Als er echter sprake is van darmdysbiose (d.w.z. onbalans in je darmflora), dan ‘vergaan’ de functies van het estroboloom.
Concreet betekent dit dat het niveau van het enzym bèta-glucuronidase verandert en dat het enzym niet meer zo doeltreffend werkt.
Als gevolg hiervan kan een onbalans in je darmmicrobiota leiden tot een van deze twee uitkomsten:
- te veel totaal oestrogeen
- te weinig totaal oestrogeen
Daarnaast draagt darmdysbiose bij aan een onbalans in de individuele niveaus van elk oestrogeen, evenals een onbalans tussen oestrogeen en andere hormonen (zoals progesteron en testosteron).
Zoals je ziet is alles met elkaar verbonden en is het geen verrassing dat een ongezonde darm (en oestrobioom) kan bijdragen aan veel verschillende symptomen.
Om een beter beeld te krijgen, volgen hier enkele symptomen en aandoeningen die in verband zijn gebracht met een verstoring van het oestrogeengehalte:
- Verhoogde androgeen productie en lagere oestrogeen niveaus bij vrouwen met PCOS.
- Hogere niveaus van oestrogeen en ontsteking bij vrouwen met endometriose. Dit is het gevolg van te hoge niveaus van beta-glucuronidase in het estroboloom van vrouwen met endometriose. Te veel bèta-glucuronidase betekent dat er meer oestrogeen in het lichaam blijft en dat er niet genoeg wordt uitgescheiden.
- Verminderde botdichtheid, hartproblemen en zwaarlijvigheid in de postmenopauze.
Hoe de gezondheid van de darmen ook andere hormonen beïnvloedt
Schildklierhormonen en de darm
Als we schildklierproblemen hebben, is de eerste stap meestal om de schildklier zelf te behandelen. Maar voor sommige mensen levert alleen het aanpakken van de schildklier niet veel verbetering op. Dit kan te wijten zijn aan het feit dat er onderliggende darmproblemen zijn die de schildklierfunctie verstoren. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat mensen die geen gevarieerde darmbacteriën hebben, vaak een hoger TSH-gehalte hebben.
TSH is een hormoon (afgegeven door de hypofyse) dat de schildklier het signaal geeft om meer T3 en T4 te produceren. Dus, als je te veel TSH hebt, gaat je schildklier meer T3 en T4 produceren, wat vervolgens kan leiden tot hyperthyreoïdie. Onderzoek wijst ook uit dat mensen met hyperthyreoïdie een onevenwicht hebben van bepaalde bacteriestammen, zoals:
- Lage niveaus van bifidobacterium en lactobacillus
- Hoge niveaus van enterococcus
Nu vraag je je misschien af, “maar hoe zit het met hypothyreoïdie en de darmen? Is er een verband?” Ik heb geen studie kunnen vinden die specifiek ingaat op een lage schildklierwerking en de darmen. Echter:
- De ziekte van Hashimoto – die verantwoordelijk is voor de meerderheid van de hypothyreoïdie gevallen in de VS – wordt geclassificeerd als een auto-immuunziekte. En 70% van ons immuunsysteem bevindt zich in de darmen. Dus als de darmen uit balans zijn, is de kans groter dat het immuunsysteem ook “uit balans” is. Dit kan bijdragen aan meer auto-immuunziekten.
- Als hyperthyreoïdie niet goed wordt behandeld, kan het uiteindelijk overgaan in hypothyreoïdie (uw schildklier raakt oververmoeid door overbelasting en slaat om naar het andere uiterste).
- De schildklier produceert voornamelijk T4 (inactief) en een klein beetje T3 (actief). Om T4 actief te maken, moet het worden omgezet in T3. En de darm is verantwoordelijk voor 20% van de T4 naar T3 conversie! Dus, als de darm niet gezond genoeg is om voor die 20% te zorgen, dan is dat genoeg om je lichaam in de war te sturen (terzijde: de andere meerderheid van de T4 naar T3 omzetting gebeurt in de lever).
Melatonine en het maag- darmstelsel
Zoals we in het allereerste deel van deze blog hebben gezien, wordt serotonine geproduceerd in de darmen en het is ook de voorloper van melatonine. Melatonine regelt ons circadiaanse ritme (het beïnvloedt wanneer je in slaap valt en wanneer je wakker wordt).
Maar uit onderzoek blijkt ook dat de gezondheid van onze darmflora direct van invloed is op ons circadiaanse ritme.
Een specifieke bacteriesoort, enterobacter aerogenes genaamd, neemt zelfs toe naarmate de melatonineproductie toeneemt. Als gevolg hiervan speculeren wetenschappers dat onze circadiaanse klok en bacteriële “klokken” zeer nauw met elkaar verweven zijn!
Stress, cortisol en het spijsverteringskanaal
Van ziekteverwekkers als c. rodentium en salmonella is bekend dat de hormonen epinefrine en norepinefrine verhogen. Normaal geeft het lichaam deze hormonen af als reactie op stress en ontstekingen (zoals de invasie van een ziekteverwekker). Maar als die hormonen voortdurend vrijkomen door bijvoorbeeld stress, wordt de bacterie ook meer virulent omdat die er tegen op moet boksen.
En…laten we niet vergeten dat cortisol een ander hormoon is dat het lichaam vrijgeeft als reactie op stress. Maar nogmaals, dit kan met ongewenste neveneffecten komen wanneer we het over chronische stress hebben, omdat:
- Cortisol productie wordt gestimuleerd door CRH (corticotropin releasing hormone)
- CRH heeft het vermogen om de darmwand te verzwakken, wat vervolgens kan leiden tot het leaky gut syndroom..
Tips voor het behoud van een gezonde darm en hormoonspiegel: klik hier!